مسجد جامع اشترجان یکی از برجسته ترین بناهای گردشگری شهر اشترجان و شهرستان فلاورجان بشمار می رود. این مسجد با شکوه مربوط به دوره ایلخانی است. در حال حاضر این بنا جزو بناهای ارزشمند شهر اشترجان محسوب می شود. مسجد جماع اشترجان در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ با شمارهٔ ثبت ۲۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بانی مسجد جامع اشترجان، فردی بنام محمد بن محمود بن علی اشترجانی، از مستوفیان و منشیان سلطان ابوسعید بهادرخان، بوده‌است. بر اساس کتیبه‌ای که بر سردر شمالی بنا وجود دارد. کاشی کاران مسجد استاد احمد و حاجی محمد قطاع تبریزی بوده‌اند. در کتیبه سنگاب مسجد نیز، نام واقف آن، یعنی غلامعلی علی داد، آمده است.
در تعمیرات کاشی کاری سردر اصلی (شمالی) این مسجد، در زیر تزیینات قرن هشتم هجری قمری، کتیبه‌ای به خط کوفی و به سبک کتیبه‌های دوره سلجوقیان به دست آمده است. این کتیبه نشان می‌دهد مسجد در این دوره بنیان گذاشته‌شده است. بنای فعلی در واقع حاصل تجدید بنایی با الحاقات بسیار در قرن هشتم هجری قمری است.
مناره‌های مسجد جامع اشترجان همچون مناره های منارجنبان اصفهان، متحرک است. از نظر ساختار وسعت مسجد جامع اشترجان وسعتی برابر با ۱۵۰۰ متر مربع (۳۰×۵۰ متر) دارد. این بنا از خشت و آجر ساخته شده، و در دیواری از خشت محصور گشته است. مسجد دارای دو ورودی است.
ورودی اصلی در شمال بنا و ورودی دیگر در شرق آن قرار گرفته‌است. هیچ‌یک از این دو بر محورهای اصلی ساختمان جای ندارد. دو ایوان بر محور شمالی–جنوبی و سه شبستان در شمال، شرق و غرب صحن مرکزی ساخته شده‌است. گنبد خانه بزرگ مقصوره در پشت ایوان جنوبی جای دارد. بدین ترتیب، این عناصر بر محور بودن کلی طرح درونی مسجد تأکید دارند. در حال حاضر این مسجد تاریخی به عنوان مصلی نماز جمعه شهر اشترجان مورد استفاده قرار می‌گیرد و کلیه مراسم مذهبی شهر در این مکان تاریخی انجام می‌شود.
در قرن هشتم هجری اشترجان (اشترگان) به صورت شهر کوچکی بوده است. مسجد جامع آن با خشت و آجر و نقشه دو ایوانی در اواخر سلطنت ایلخان مسلمان مغول سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) بوسیله خواجه فخرالدین محمد بن علی اشترجانی که در کتیبه سردر بزرگ مسجد ملک الوزاء عنوان شده، ساخته شده است. این بنا در نزدیکی امام زاده ربیعه خاتون قرار دارد. اشترجانی از امرای حکومت ایلخانی ابوسعید بوده که این مسجد را احداث کرده است. این بنا با شماره ثبت ۲۶۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. وسعت مسجد جامع اشترجا ۱۵۰۰ مترمربع است. این بنا از خشت و آجر بناشده است و در دیواری از خشت محصور گشته است. مسجد دارای دو ورودی است. ورودی اصلی در شما بنا و ورودی دیگر در شرق آن قرار گرفته است. هیچ یک از این دو ورودی بر محور های اصلی ساختمان جای ندارد. د. ایوان بر محور شمالی- جنوبی و سه شبستان در شمال، شرق و غرب صحن مرکزی ساخته شده است. گنبدخانه بزرگ مقصوره در پشت ایوان جنوبی جای دارد. بدین ترتیب، این عناصر بر محور بودن کلی طرح دورنی مسجد تاکید دارند. مسجد به غیر از سردرهای ورودی، دارای مناره، میانسرا، شبستان گنبد دار از نوع گنبد دوپوش پیوسته است.
سردر ورودی شمالی مسجد جامع اشترجان
سردر ورودی مسجد با ویژگی خاص دوره ایلخانی یعنی بلند و کشیده و با عرض نسبتا کم بنا شده است. سدر شمالی که بیش از ۱۲ متر ارتفاع دارد و دارای تزیینات آجرکاری، کاشی کاری و کتیبه است. در دو طرق ایوانی که سردررا تشکیل می دهد، بقایای دو مناره دیده می شود که تنها یک سوم آن هنوز پابرجاست. در سال های اخیر متاسفانه قسمت فوقانی مناره های مسجد از بین رفته است ولی قسمت های باقی مانده، با خط نگاره های کوفی بنایی که تکرار جمله «الله اکبر» است و کاشی لاجوردی و فیروزه ای بر زمینه آجری تزیین شده است.
تزیینات روی مناره به صورت کتیبه مارپیج دیده می شود که ترتیب این تزیینات به این صورت است که در یک ردیف به رنگ فیروزخ ای و در ردیف دیگر به رنگ لاجوردی مگاشته شده است که تا انتها به این صورت ادامه دارد. طاق نماهای متعدد با قوس های جناغی که بر ستون های باریک توکار چندضلعی و یا دایره ای فرود آمده و در قاب های مستطیل شکل جای گرفته است. نقش عمده را در تقسیم بندی متقارن سطوح ایوان ایفا می کند.
متن کتیبه اصلی سردر مسجد که با شیوه کاشی معرق و به خط ثلث لاجوردی رنگ بر زمینه فیروزه ای اجرا شده است. محتوا کتیبه سازنده این بنا را خواجه فخرالدین محمد بن محمود بن علی اشترجانی معرفی نموده است.
